Interferon gamma (IFN-g) chỉ huy việc loại trừ khối ung thư

IFN-g là một chất chế tiết (cytokine) do các tế bào miễn dịch tiết ra như tế bào T hỗ trợ (Th1), tế bào T gây độc, tế bào NKT và tế bào giết tự nhiên NK.

IFN-g có vai trò ức chế khối ung thư thông qua cơ chế làm chết tế bào theo chương trình (apotosis), ức chế phát triển khối u (tumor dormancy), và tăng cường hiệu quả chống u của hệ miễn dịch (immunoediting).

IFN-g tác động lên tế bào biểu lộ thụ thể dành cho IFN-g (IFN-gamma receptor), mà tại đó thụ thể này bao gồm 2 tiểu phần là chuỗi alpha và beta (IFN-g R alpha, IFN-g R beta). Sau khi hoạt hóa thụ thể dành cho IFN-g, các phân tử dẫn truyền tín hiệu nội bào STAT1 sẽ di chuyển vào nhân tế bào và gắn với phân tử IRF-1 để biểu lộ các gen liên quan.

(1) IFN-g có thể giết tế bào ung thư trực tiếp thông qua con đường chết theo tế bào (apoptosis):

• IFNgamma hoạt hóa STAT1 từ đó tăng biểu lộ thụ thể gây chết tế bào (FAS và FAS-L, TRAIL-DR5) trên tế bào ung thư.

(2) IFN-g có thể ức chế tăng sinh khối u:

• Con đường tín hiệu IFN-g/STAT1 ngoài việc gây chết tế bào theo chương trình, nó còn có khả năng ức chế tế bào ung thư phát triển thông qua ức chế sản xuất các phân tử có liên quan đến sự nhân lên của tế bào ung thư (cyclin E và cyclin A). Ngoài ra STAT1 được hoạt hóa có khả năng tương tác với các phân tử tham gia vào tăng sinh tế bào làm dừng chu trình nhân lên của tế bào (Cyclin D1, D2, D3, CDK4).

(3) IFN-g giúp tăng cường hiệu quả chống u của tế bào miễn dịch:

• IFN-g hoạt hóa tế bào trình diện kháng nguyên (APCs), giúp tế bào này tăng tiết các cytokine như IL-12, IL-18 và đồng thụ thể CD86, từ đó tăng cường đáp ứng của hệ miễn dịch chống ung thư thông qua tăng cường biệt hóa tế bào T hỗ trợ tuýp 1 (Th1) và tế bào T gây độc đặc hiệu với khối u.
• IFN-g cũng giúp đẩy mạnh quá trình trình diện kháng nguyên ung thư lên trên bề mặt tế bào, thông qua tăng biểu lộ các thành tố của của bộ máy xử lý và trình diện kháng nguyên của tế bào bao gồm phân tử MHC.
• IFN-g cũng được cho thấy có khả năng ức chế chức năng của các tế bào miễn dịch có vai trò bảo vệ khối tế bào ung thư như tế bào T điều hòa (regulatory T cells), tế bào MDSCs, đại thực bào quanh khối u (tumor associated macrophages, TAMs).
• IFN-g làm chuyển dạng tế bào đại thực bào quanh khối u (TAMs) thành các tế bào đại thực bào gây viêm (M1), làm giảm tiết yếu tố tăng sinh mạch máu (VEGF) từ tế bào này, đồng thời tăng tiết yếu tố gây độc tế bào ung thư (NO).

Các hiệu quả ức chế khối u của IFN-g trên các tế bào khối u hoặc tế bào miễn dịch cần có sự biểu lộ cao của chuỗi alpha của thụ thể dành cho IFN-g trên các tế bào này (IFN-g R alpha). IFN-g tuy nhiên có thể gây tác động ngược lại (hỗ trợ khối u phát triển) thông qua một số cơ chế trên các tế bào khối u biểu lộ thấp chuỗi alpha của thụ thể dành cho IFN-g  (IFN-g R alpha). 

Vì thế cần có nhiều đánh giá hơn nữa để hiểu chi tiết về vai trò chống ung thư của IFN-g và việc đánh giá khả năng chế tiết IFN-g của các tế bào miễn dịch như tế bào giết tự nhiên NK trong máu ngoại vi  là cần thiết để hiểu khả năng phòng chống ung thư của cơ thể. 

Nguồn: 

(1) Aqbi HF, Wallace M, Sappal S, Payne KK, Manjili MH. IFN-γ orchestrates tumor elimination, tumor dormancy, tumor escape, and progression [published online ahead of print, 2018 Feb 22]. J Leukoc Biol. 2018;10.1002/JLB.5MIR0917-351R. doi:10.1002/JLB.5MIR0917-351R

(2) Ni, L., & Lu, J. (2018). Interferon gamma in cancer immunotherapy. Cancer Medicine, 7(9), 4509–4516. https://doi.org/10.1002/cam4.1700

Biên dịch: Nhóm tác giả CTCP Y Sinh Immutek