Stress và hệ miễn dịch

Căng thẳng tác động như thế nào đến hoạt động của hệ miễn dịch như sau:

Rối loạn tâm sinh lý
Các phản ứng căng thẳng xảy ra mạn tính hoặc nếu thường xuyên vượt quá giới hạn bình thường, chúng có thể dẫn đến tích tụ tổn hại cho cơ thể, giống như cách bạn chạy máy điều hòa không khí suốt mùa hè cuối cùng sẽ gây ra hao mòn hỏng hóc. Ví dụ, huyết áp cao do một người phải trải qua căng thẳng công việc cuối cùng có thể ảnh hưởng đến tim mạch của họ và tạo tiền đề cho một cơn đau tim hoặc suy tim. Ngoài ra, ai đó phải chịu đựng nồng độ cao của hormone căng thẳng cortisol có thể dễ bị nhiễm trùng hoặc bệnh tật hơn do hoạt động của hệ thống miễn dịch suy yếu (McEwen, 1998).
Các nhà khoa học thần kinh Robert Sapolsky và Carol Shively đã tiến hành nghiên cứu sâu rộng về tình trạng căng thẳng thần kinh ở các loài linh trưởng trong hơn 30 năm. Cả hai đều đã chỉ ra rằng vị trí trong hệ thống phân cấp xã hội sẽ dự đoán tình trạng căng thẳng, sức khỏe tâm thần và bệnh tật. Nghiên cứu của họ làm sáng tỏ cách thức mà căng thẳng có thể dẫn đến kết quả sức khỏe tiêu cực cho những người bị kỳ thị hoặc tẩy chay. Đây là hai video có sự góp mặt của Tiến sĩ Sapolsky: một là về sự căng thẳng của kẻ giết người và video còn lại là một bộ phim tài liệu chuyên sâu xuất sắc của National Geographic (https://www.youtube.com/watch?v=eYG0ZuTv5rs).
Friedman và Booth-Kewley (1987) đã dựa trên thống kê 101 nghiên cứu để xem xét mối liên hệ giữa tính cách và bệnh tật. Họ cho rằng có sự tồn tại của tính cách bản thân có thiên hướng mắc bệnh, bao gồm trầm cảm, tức giận/thù địch và lo lắng. Thật vậy, một nghiên cứu trên 61.000 người Na Uy đã xác định trầm cảm là một yếu tố nguy cơ của tất cả các nguyên nhân chính tử vong liên quan đến bệnh (Mykletun và cộng sự, 2007). Ngoài ra, chứng loạn thần kinh (neuroticism) – một đặc điểm tính cách phản ánh mức độ lo lắng, thất thường và buồn bã của một người – đã được xác định là một yếu tố nguy cơ gây ra các vấn đề sức khỏe mãn tính và tỷ lệ tử vong (Ploubidis & Grundy, 2009).
Trước khi chúng ta thảo luận về hai loại rối loạn tâm sinh lý mà rất nhiều người biết đến như rối loạn tim mạch và hen suyễn, chúng ta cần hiểu rõ về hệ miễn dịch — một trong những con đường mà chính thông qua đó căng thẳng thần kinh và các yếu tố cảm xúc có thể dẫn đến bệnh tật.
Hệ miễn dịch
Theo một cách hiểu nhất định, hệ miễn dịch là hệ thống giám sát của cơ thể. Nó bao gồm nhiều cấu trúc, tế bào và bộ máy phục vụ cho công tác bảo vệ cơ thể khỏi vi sinh vật xâm nhập có thể gây hại hoặc làm hỏng các mô và cơ quan của cơ thể. Khi hệ miễn dịch hoạt động bình thường, nó giữ cho chúng ta khỏe mạnh và không bệnh tật bằng cách loại bỏ vi khuẩn, vi rút và các chất lạ khác xâm nhập vào cơ thể (Everly & Lating, 2002).

Lỗi hệ miễn dịch
Đôi khi, hệ miễn dịch sẽ hoạt động không đúng chức năng. Ví dụ: nó có thể trở nên tồi tệ khi nhầm các tế bào khỏe mạnh của chính cơ thể bạn với những kẻ xâm lược và liên tục tấn công chúng. Khi điều này xảy ra, người đó được cho là mắc bệnh tự miễn (tự miễn dịch), có thể ảnh hưởng đến hầu hết mọi bộ phận của cơ thể. Cách thức một bệnh tự miễn ảnh hưởng đến sức khỏe của một người phụ thuộc vào phần nào của cơ thể được nhắm mục tiêu. Ví dụ, viêm khớp dạng thấp, một bệnh tự miễn ảnh hưởng đến khớp, dẫn đến đau khớp, cứng khớp và mất chức năng. Bệnh lupus ban đỏ hệ thống, một bệnh tự miễn dịch ảnh hưởng đến mô ở nhiều bộ phận của cơ thể, có thể gây phát ban, sưng khớp và da cùng các triệu chứng khác. Bệnh Grave, một bệnh tự miễn ảnh hưởng đến tuyến giáp, có thể dẫn đến mệt mỏi, tăng cân và đau nhức cơ (Viện Quốc gia về Bệnh viêm khớp, cơ xương và da [NIAMS], 2012).
Ngoài ra, hệ miễn dịch đôi khi có thể bị suy yếu và không thể thực hiện chức năng của nó. Tình trạng này được gọi là suy giảm miễn dịch, giảm hiệu quả của hệ miễn dịch. Khi mọi người bị ức chế miễn dịch, họ dễ bị nhiễm trùng, ốm đau và bệnh tật hơn. Ví dụ, hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS) là một căn bệnh nghiêm trọng và gây chết người do vi rút gây suy giảm miễn dịch ở người (HIV) gây ra, làm suy yếu hệ thống miễn dịch bằng cách lây nhiễm và phá hủy các tế bào sản xuất kháng thể, và khi một người nhiễm vi rút này mà không được điều trị làm cho một người không được điều trị thì sẽ có nguy cơ dễ mắc phải bất cứ chứng viêm nhiễm nào (Powell, 1996).

Các tác nhân gây căng thẳng thần kinh & chức năng miễn dịch
Câu hỏi liệu căng thẳng thần kinh và trạng thái cảm xúc tiêu cực có thể ảnh hưởng đến chức năng miễn dịch hay không đã khiến các chuyên gia miệt mài nghiên cứu trong hơn ba thập kỷ và những khám phá trong thời gian đó đã thay đổi đáng kể nhận thức về sức khỏe tinh thần (Kiecolt-Glaser, 2009). Miễn dịch học tâm thần kinh (Psychoneuroimmunology) là lĩnh vực nghiên cứu cách các yếu tố tâm lý như căng thẳng thần kinh ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch và chức năng miễn dịch. Thuật ngữ psychoneuroimmunology được đặt ra lần đầu tiên vào năm 1981, khi nó xuất hiện dưới dạng tiêu đề của một cuốn sách xem xét các bằng chứng có sẵn về mối liên hệ giữa não, hệ thống nội tiết và hệ thống miễn dịch (Zacharie, 2009). Ở một mức độ lớn, lĩnh vực này phát triển từ việc phát hiện ra rằng có một mối liên hệ giữa hệ thống thần kinh trung ương và hệ thống miễn dịch.
Một số bằng chứng thuyết phục nhất về mối liên hệ giữa não và hệ thống miễn dịch do các nghiên cứu đưa ra, trong đó các nhà nghiên cứu đã chứng minh rằng phản ứng miễn dịch ở động vật có thể được điều hòa theo kiểu cổ điển (Everly & Lating, 2002). Ví dụ, Ader và Cohen (1975) kết hợp nước có hương vị (kích thích có điều kiện) với một loại thuốc ức chế miễn dịch (kích thích không điều chỉnh), gây ra bệnh tật (phản ứng không điều kiện). Không có gì ngạc nhiên khi những con chuột tiếp xúc với sự kết đôi này đã phát triển ác cảm có điều kiện đối với nước có hương vị. Tuy nhiên, bản thân mùi vị của nước sau đó đã tạo ra ức chế miễn dịch (một phản ứng có điều kiện), cho thấy rằng bản thân hệ thống miễn dịch đã được điều hòa. Nhiều nghiên cứu tiếp theo trong nhiều năm đã chứng minh thêm rằng các phản ứng miễn dịch có thể được điều hòa một cách kinh điển ở cả động vật và con người (Ader & Cohen, 2001). Do đó, nếu điều kiện kinh điển có thể thay đổi khả năng miễn dịch, thì các yếu tố tâm lý khác cũng có khả năng thay đổi nó.
Hàng trăm nghiên cứu với hàng chục nghìn người tham gia đã thử nghiệm nhiều loại tác nhân gây căng thẳng mãn tính và ngắn hạn và ảnh hưởng của chúng đối với hệ thống miễn dịch (ví dụ: nói trước đám đông, thi vào trường y, thất nghiệp, bất hòa trong hôn nhân, ly hôn, vợ / chồng chết, kiệt sức và căng thẳng công việc , chăm sóc người thân mắc bệnh Alzheimer và tiếp xúc với khí hậu khắc nghiệt của Nam Cực). Người ta đã nhiều lần chứng minh rằng nhiều loại tác nhân gây căng thẳng có liên quan đến chức năng miễn dịch kém hoặc suy yếu (Glaser & Kiecolt-Glaser, 2005; Kiecolt-Glaser, McGuire, Robles, & Glaser, 2002; Segerstrom & Miller, 2004).
Khi đánh giá những phát hiện này, điều quan trọng cần nhớ là có một mối liên hệ sinh lý hữu hình giữa não và hệ thống miễn dịch. Ví dụ, hệ thần kinh giao cảm kích hoạt các cơ quan miễn dịch như tuyến ức, tủy xương, lá lách, và thậm chí cả các hạch bạch huyết (Maier, Watkins, & Fleshner, 1994). Ngoài ra, chúng tôi đã lưu ý trước đó rằng các hormone căng thẳng được giải phóng trong quá trình kích hoạt trục hạ đồi – tuyến yên – thượng thận (HPA) có thể tác động xấu đến chức năng miễn dịch. Có một cách để làm điều này đó là ức chế sản xuất tế bào lympho, các tế bào bạch cầu lưu thông trong chất lỏng của cơ thể, rất quan trọng trong phản ứng miễn dịch (Everly & Lating, 2002).
Một số ví dụ ấn tượng hơn chứng minh mối liên hệ giữa căng thẳng và suy giảm chức năng miễn dịch liên quan đến các nghiên cứu trong đó các tình nguyện viên tiếp xúc với vi rút. Cơ sở lý luận đằng sau nghiên cứu này là do căng thẳng làm suy yếu hệ thống miễn dịch, những người có mức độ căng thẳng cao sẽ dễ phát bệnh hơn so với những người ít bị căng thẳng. Trong một thí nghiệm đáng nhớ sử dụng phương pháp này, các nhà nghiên cứu đã phỏng vấn 276 tình nguyện viên khỏe mạnh về những trải nghiệm căng thẳng gần đây (Cohen và cộng sự, 1998). Sau cuộc phỏng vấn, những người tham gia này được cho thuốc nhỏ mũi có chứa vi rút cảm lạnh (trong trường hợp bạn đang thắc mắc tại sao có người lại muốn tham gia vào một nghiên cứu mà họ phải chịu sự điều trị như vậy, những người tham gia đã được trả 800 đô la cho rắc rối của họ). Khi được kiểm tra sau đó, những người tham gia báo cáo đã trải qua các tác nhân gây căng thẳng mãn tính trong hơn một tháng – đặc biệt là chịu đựng những khó khăn liên quan đến công việc hoặc các mối quan hệ – có nhiều khả năng bị cảm lạnh hơn những người tham gia báo cáo không có tác nhân gây căng thẳng mãn tính.
Trong một nghiên cứu khác, những người tình nguyện lớn tuổi đã được tiêm vắc-xin vi-rút cúm. So với nhóm chứng (nhóm không bị bệnh), những người đang chăm sóc vợ / chồng bị bệnh Alzheimer (và do đó bị căng thẳng mãn tính) cho thấy phản ứng kháng thể kém hơn sau khi tiêm chủng (Kiecolt-Glaser, Glaser, Gravenstein, Malarkey & Sheridan, 1996).
Các nghiên cứu khác đã chứng minh rằng căng thẳng làm chậm quá trình lành vết thương bằng cách làm suy giảm các phản ứng miễn dịch quan trọng đối với việc chữa lành vết thương (Glaser & Kiecolt-Glaser, 2005). Ví dụ, trong một nghiên cứu, các vết phồng rộp da được gây ra trên cánh tay. Các đối tượng báo cáo mức độ căng thẳng cao hơn tạo ra mức protein miễn dịch cần thiết cho việc chữa lành vết thương thấp hơn (Glaser và cộng sự, 1999). Vì vậy, căng thẳng không phải là thanh gươm giết chết hiệp sĩ, có thể nói như vậy; đúng hơn, đó là thanh kiếm phá vỡ lá chắn của hiệp sĩ và hệ thống miễn dịch của bạn chính là tấm khiên đó.

Nguồn:

https://courses.lumenlearning.com/waymaker-psychology/ chapter/stress-and-illness/