Xét nghiệm Cytokin

1 Cytokin là gì?

Cytokin là các protein đa chức năng, được các tế bào của hệ thống miễn dịch sản xuất có vai trò trung gian và điều hòa miễn dịch, tham gia vào phản ứng viêm và tạo ra tế bào máu của cơ thể hồng cầu.

Các cytokin có thể tác động trên các tế bào miễn dịch khác nhau, hoạt động để bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng, viêm nhiễm hoặc khối u. Cytokin có thể kích thích các bạch cầu mono trở thành các đại thực bào ở các mô. Ngoài ra hiện nay cytokin đang được sử dụng trên lâm sàng như những chất sửa đổi đáp ứng sinh học để điều trị các rối loạn khác nhau của hệ miễn dịch.

2 Đặc điểm cytokin

Nhóm protein cytokin gồm có nhiều loại cytokine nhỏ với những chức năng khác nhau. Trong đó có một số loại cytokin mang chức năng đặc biệt và được biết đến bởi các tên gọi riêng như:

• • Lymphokine: là các cytokine được tạo ra bởi các tế bào lympho, có chức năng định hướng hệ miễn dịch.
  • Monokine: loại cytokine được sản xuất bởi các thực bào đơn nhân.
  • Chemokine: là các cytokine hóa học chịu trách nhiệm di chuyển các bạch cầu.
  • Interleukins: được tạo ra bởi tế bào bạch cầu và có trách nhiệm trung gian cho các tế bào này.

3 Cytokin hoạt động như thế nào?

Các cytokine được tạo ra bởi nhiều loại tế bào khác nhau, bao gồm tế bào lympho (T và B), bạch cầu đơn nhân (monocyte), bạch cầu ưa acid (eosinophil)

Cytokin có những tương tác phức tạp trong đó các tế bào khác nhau có thể phản ứng khác nhau đối với cùng một cytokin tùy thuộc vào các tín hiệu được tiếp nhận bởi tế bào.

Tín hiệu cytokin rất linh hoạt và có thể gây ra cả 2 phản ứng bảo vệ và làm hư hại.

Một cytokin thường tác động đến sự tổng hợp các cytokin khác. Chúng có thể tạo ra các cytokin khác, đồng thời có thể tăng cường hay ức chế sản xuất cytokin khác.

Định lượng nồng độ các cytokin giúp xác định chức năng và đáp ứng miễn dịch hay đáp ứng điều trị.

4 Khi nào xét nghiệm cytokin

Xét nghiệm định lượng và định tính cytokine chủ yếu được sử dụng trong các nghiên cứu. Đối với lâm sàng, xét nghiệm cytokine có thể có những lợi ích sau:

• • Đo lường sự tiến triển bệnh suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS).
  • Chỉ định nhằm xác định nguy cơ bệnh tật (như nguy cơ phát triển Kaposi sarcoma ở bệnh nhân AIDS)
  • Đo lường sự tiến triển của các bệnh viêm như bệnh viêm khớp dạng thấp, xơ cứng bì và các bệnh tự miễn dịch khác
  • Lựa chọn phương pháp trị bệnh phù hợp (như có lợi ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp giúp trong quá trình điều trị bằng cytokine)
  • Xét nghiệm cytokine còn như chất chỉ điểm khối u (tumor marker) chỉ định trong ung thư vú, u hạch bạch huyết và bệnh bạch cầu cấp.
  • Đánh giá chức năng và đáp ứng miễn dịch.
  • Theo dõi bệnh nhân đang điều trị cytokine hoặc kháng cytokine.

5 Xét nghiệm Cytokin tiến hành như thế nào?

Bệnh phẩm xét nghiệm Cytokin thông thường là huyết thanh được lấy từ máu tĩnh mạch của bệnh nhân sau đó ly tâm loại bỏ 1 số thành phần của máu, các yếu tố đông máu để tạo thành huyết thanh. Ngoài ra, xét nghiệm Cytokin còn được thực hiện ở dịch khớp để đánh giá bệnh nhân viêm khớp. Tương tự, nếu nghi ngờ viêm não hay viêm màng não, bác sĩ có thể chọc dịch não tủy để lấy làm mẫu xét nghiệm. 

Trước khi thực hiện xét nghiệm cytokin, bệnh nhân không cần kiêng ăn uống trước khi tiến hành xét nghiệm.