Liệu pháp miễn dịch sử dụng ‘tế bào trẻ (young cells)’ cung cấp một phương pháp điều trị ung thư hứa hẹn

Một nghiên cứu mới cho thấy độ tuổi tế bào miễn dịch sử dụng trong miễn dịch trị liệu ảnh hưởng hiệu quả của phương pháp. Các tế bào – giết tự nhiên NK – dường như cho thấy tính hiệu quả cao hơn trong giai đoạn sớm của sự phát triển, điều này mở ra cánh cửa cho việc sử dụng trị liệu miễn dịch mà thay vì sử dụng chính tế bào miễn dịch của người bệnh hay người hòa hợp kháng nguyên, mà từ tế bào gốc vạn năng của người (human pluripotent stem cells).

Miễn dịch trị liệu ung thư sử dụng chính tế bào miễn dịch của cơ thể người bệnh hoặc từ người hòa hợp kháng nguyên với người bệnh đang cho thấy những hứa hẹn trong những thử nghiệm lâm sàng, nhưng không phải tất cả.

Một nghiên cứu mới của đại học Washington St. Louis cho thấy độ tuổi tế bào miễn dịch sử dụng trong liệu pháp ảnh hưởng hiệu quả của phương pháp. Các tế bào – giết tự nhiên NK – dường như cho thấy tính hiệu quả cao hơn trong giai đoạn sớm của sự phát triển, điều này mở ra cánh cửa cho việc sử dụng trị liệu miễn dịch mà thay vì sử dụng chính tế bào miễn dịch của người bệnh hay người hòa hợp kháng nguyên, mà từ tế bào gốc vạn năng của người (human pluripotent stem cells). Tiến sĩ Sturgeon, tác giả bài báo và là trợ lý giáo sư của trường, cho rằng nguồn tế bào NK này có thể khắc phục một số nhược điểm của phương pháp trị liệu sử dụng tế bào NK ở người trưởng thành. Có những bằng chứng cho thấy chúng đồng nhất hơn trong việc cho thấy tính hiệu quả và chúng ta không cần tách tế bào này từ người bệnh hay người hiến. Các tế bào này có thể được sản xuất từ nguồn tế bào hiện tại với chuẩn GMP cùng với pháp luật nghiêm ngặt. Đặc tính của tế bào này giúp chúng ta có thể nghĩ đến việc chỉ ngay tức khắc lấy chúng từ tủ đông và truyền thẳng cho bệnh nhân khi cần.

Không giống như tế bào NK trưởng thành vốn đang được sử dụng trong hầu hết các nghiên cứu, tế bào gốc NK không bắt nguồn từ tủy xương, chúng là một loại tế bào miễn dịch có tuổi thọ ngắn ở trong bào thai. Để phục vụ cho mục đích điều trị, các tế bào này không nhất thiết phải lấy từ bào thai, chúng có thể được biệt hóa từ các tế bào gốc vạn năng của người (các tế bào có khả năng biệt hóa thành rất nhiều loại tế bào khác nhau bao gồm cả tế bào NK). Việc sản xuất tế bào này – tại các trung tâm y khoa vốn đã có đủ khả năng – sẽ giúp làm giàu nguồn cung một cách nhanh chóng, loại bỏ thời gian cần để xử lý tế bào bệnh nhân hoặc người cho vốn cần nhiều tuần.

Nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí Developmental Cell.

Sturgeon cho rằng ‘Trước một thời điểm nhất định trong quá trình phát triển, không có cái gọi là tủy xương, nhưng máu vẫn được hình thành trong phôi thai. Có một dòng máu thoáng qua mà túi bào thai – yolk sac – sản sinh để giúp phôi thai sống, và chính việc sản sinh dòng máu đó tạo nên một nhóm tế bào NK độc nhất. Nguồn máu đầu tiên này dường như có thể làm thứ mà máu ở giai đoạn trưởng thành đơn giản là không làm được.’

Nghiên cứu sử dụng tế bào gốc vạn năng của chuột và người để biệt hóa thành tế bào NK độc nhất này, các nhà khoa học đã cho thấy tế bào NK này có khả năng giải phóng chất ức chế ung thư đặc hiệu – một quá trình gọi là giải phóng bọng hóa chất nội bào – tốt hơn so với tế bào trưởng thành. Thậm chí các tế bào NK lấy từ máu cuống rốn cũng không có khả năng phản ứng mạnh như thế. Tế bào NK máu người trưởng thành cũng giải phóng chất hóa học khác vốn có khả năng gây viêm bệnh lý, nhưng đáp ứng này không giúp bảo vệ một cách hiệu quả chống ung thư.

Những nghiên cứu trước cũng đề cập đến việc NK ở giai đoạn sớm của sự phát triển có năng lực tốt hơn, nhưng tại sao và bằng cách nào là điều chưa rõ. Nguồn gốc của tế bào này là điều bí ẩn.

Sturgeon cho biết, ‘Hiện chúng ta đã biết từ đâu tế bào NK này xuất hiện và chúng ta sẽ không bao giờ có chúng từ máu người trưởng thành. Dựa trên hoạt động độc nhất của chúng, chúng tôi đang tiến hành một thử nghiệm nhỏ với tế bào này. Chúng tôi đã biết cách sản xuất chúng, biết chúng làm việc như thế nào, điều này làm điểm tựa để có những thử nghiệm sau này và để tăng cường chức năng chúng.’

Theo Sturgeon, tế bào NK này được sản xuất từ nguồn tế bào gốc vạn năng sẽ không nhất thiết đến từ người bệnh hay cần người cho hòa hợp kháng nguyên, bởi vì nhìn chung các tế bào NK này không tấn công tế bào người nhận một cách dữ dội như tế bào T khi đem truyền. Tế bào T cũng là một dòng tế bào khác được sử dụng trong liệu pháp miễn dịch chống ung thư máu, bằng cách truyền tế bào gốc tủy xương, còn gọi là ghép tủy. Thậm chí tế bào NK có gây nguy hiểm, chúng cũng không sống lâu trong cơ thể quá dài. 

Từ quan điểm khoa học cơ bản, Sturgeon cũng muốn trả lời câu hỏi tại sao tế bào này lại hiện diện ở giai đoạn non của bào thai, và chúng sẽ đi đến đâu trong giai đoạn sau của bào thai, và thời điểm sinh.

Chúng tôi cho rằng, có thể ở giai đoạn sớm của bào thai, có sự phân chia rất mạnh các tế bào, và các tế bào NK non này làm nhiệm vụ giám sát để bảo vệ bào thai khỏi ung thư giai đoạn nhũ nhi hay nhiễm khuẩn.

Nguồn :

Carissa Dege, Katherine H. Fegan, J. Philip Creamer, Melissa M. Berrien-Elliott, Stephanie A. Luff, Darren Kim, Julia A. Wagner, Paul D. Kingsley, Kathleen E. McGrath, Todd A. Fehniger, James Palis, Christopher M. Sturgeon. Potently Cytotoxic Natural Killer Cells Initially Emerge from Erythro-Myeloid Progenitors during Mammalian Development. Developmental Cell, 2020; DOI: 10.1016/j.devcel.2020.02.016

Biên dịch: Nhóm tác giả CTCP Y Sinh Immutek